De toekomst (2): ruilhandel, de nieuwe economie

Mijn vorige blog had met de toekomst te maken en zoemde voornamelijk in op technologische ontwikkelingen. In deze blog wil ik graag de ruilhandel ofwel bartering onder de loep nemen.

Reden 1: De Crisis

Met het aanhouden van de crisis zie je dat het voor consumenten, maar ook voor bedrijven steeds moeilijker wordt om rekeningen te betalen en aankopen te doen.

Griekenland

De eerste beelden op tv kwamen een aantal maanden geleden voorbij. In Griekenland zijn hele dorpen (zoals Volos en Chania) die onderling aan ruilhandel doen omdat er simpelweg geen geld is, maar wel producten en arbeid. Niet alleen groenten en fruit, ook elektrische apparaten, maar ook diensten als de kapper e.d. worden geruild. De ruilhandel is opgezet met een puntensysteem. En oppotten is niet toegestaan. Hoewel ik denk dat dat voor de meesten ook niet aan de orde zal zijn. Grieken zweren euro al af door Zoomin_Vlaanderen

Er schijnen al 15 van dergelijke ruilpuntensystemen actief te zijn, alleen al in Griekenland. En mogelijk zijn het er zelfs veel meer. De crisis heeft genadeloos toegeslagen en de armoede ligt op de loer of is voor velen al de orde van de dag. Voor velen is het enige waar nog geld aan te pas komt het betalen van de huur en belasting. En zelfs dat is voor sommigen gewoonweg niet meer op te brengen. Zij hebben de toevlucht genomen tot een caravan waarin ze leven. Ook het ontstaan van coorperatieve landbouwverrenigingen is hieraan te wijten. Het Griekse parlement heeft zelfs een nieuwe wet aangenomen die alternatieve vormen van ondernemerschap en lokale ontwikkelingen aanmoedigt.

De hoop bestaat dat in de toekomst mensen toevlucht zoeken tot het puntensysteem vanuit ideologie i.p.v. pure noodzaak.

Spanje

Na Griekenland kwam ook al snel Spanje met soortgelijke verhalen om de hoek kijken. ´Tijdbanken´ waren in Spanje al sinds de jaren tachtig een bestaand fenomeen, maar pas de laatste jaren vermenigvuldigen de ruilcentra zich snel.

Als tijd geld is, zijn werklozen rijk.

Zo dacht Querubina Meroño toen hij in 2004 een Banco del Tiempo startte in San Javier, nabij Murcia.

Zuur is dat, net als in vele andere landen overigens, de banken €30 mld steunkrijgen en de bevolking zich ‘moet’ behelpen met ruilhandel.

Argentinië

Ook in Argentinie is de werkeloosheid zo hoog dat er Barterclubjes ontstaan. Hoewel het met 150000 leden geen clubjes meer genoemd mogen worden m.i. De Creditos is het ruilmiddel en er wordt geen belasting afgedragen, wat gezien de economische situatie ook geaccepteerd wordt.

Ook de mainstream economie is al overgegaan tot acceptatie van de creditos. Bijzonder is het verhaal over een loodgieter die het loodgieterswerk in een gebouw aanbracht in ruil voor een appartement. Er wordt in het terugbrengen van de economie naar een normaal niveau ook meer verwacht van de energie van de normale mens dan van de grote bedrijven.

Bedrijfsleven in Nederland

In oktober 2012 kwam een rapport uit van VCMB, de Creditmanagement Trendmeter 12. Daaruit blijkt dat het voor bedrijven ook steeds vaker moeilijker wordt om de rekeningen te betalen. Facturen staan steeds langer open. En uit het onderzoek blijkt dat ook de traditionele ruilhandel terug komt in het bedrijfsleven. 1 op de 10 bedrijven is het afgelopen jaar in aanraking geweest met ruilhandel, oftewel bartering, en het merendeel heeft hier ook gebruik van gemaakt. 2 van de 10 doordat zij het zelf hebben aangeboden. Je ziet dat net als in Argentinie de ruilhandel de mainstream economie gaat beïnvloeden.

Reden 2: Levensstijl

Naast de crisis zie je dat ook de levensstijl en behoeften van mensen veranderd. Flexibilisering, verandering van wet en regelgeving, mobilisering, verduurzaming en het zoeken naar balans, het hoeft niet allemaal maar groter en duurder en meer zijn zo maar wat redenen om ook op ruilhandel over te stappen.

Nederland

In Nederland neemt dat inmiddels ook meerdere vormen aan (soms alsnog te maken met geld of een tekort eraan overigens).

• • oppas platform Buurtouders Nederland, gebaseerd op de zoektocht naar flexibiliteit en daarnaast ook het steeds duurder worden van de kinderopvang. Naast opvang worden ook zgn. ‘Swap Parties’ georganiseerd, waarbij kleding en speelgoed wordt geruild met elkaar.
  • LETS-kringen, kort voor ‘local exchange trading system’. Wie de schuur verft bij iemand krijgt daar een tegoed voor. Daarmee is weer een belastingadvies of een knipbeurt van een ander te krijgen.

• • Websites als Swapstyle.com voor kledingruil, Bookmooch.com voor tweedehandsboeken of Spullendelen.nl voor allerhande uitleen. Ofwel, zoals de Amerikanen zeggen ‘collaborative consumption’. Of de ‘shared economy’. Het bespaart niet alleen kosten, wat welkom is in een economische crisis. Het is ook beter voor het milieu — wat weer idealisten en consuminderaars aantrekt.
  • Auto delen, Mywheels, Snappcar, Toogethr en WeGo helpen Nederlanders op weg, die hun auto aan buurtgenoten willen verhuren. Waarbij de eerste zelfs een commercieel initiatief is.
• Huizen ruilen, Huizenruil.com (homexchange.com als Amerikaanse tegenhanger) heeft 40000 leden die in de vakantie van huis ruilen. Overigens gaat dit absoluut over de landsgrenzen heen. Lid worden kost €90 per jaar en verder is het ruilen met gesloten beurzen. Er is crisis in de huizenmarkt, maar deze ruilhandel groeit met 10% per jaar. Het bedrijf heeft een jaarlijkse omzet van €3,5 mln en maakt alleen gebruik van Free Publicity.

Virtueel en Fysiek

Little Green Dress is een bedrijf dat fashionista’s in boetiekjes elkaars kleren laat passen. In het dure segment van boten of vliegtuigen wordt het gebruik al langer gedeeld. Op Facebook kunnen mensen nu hun boeken, dvd’s en computerspelletjes delen met vrienden door de app Stuffpal .

De nieuwe economie

Aan de ene kant dus de crisis die zorgt dat er onstuitbaar een nieuwe, democratische economie aan het opkomen is. Maar die tevens ontstaat uit een hang naar eerlijkheid en kleinschaligheid en uit afkeer van inhaligheid en wantrouwen in traditionele instituten.